Papua: Waropen / Yapen / Biak-Numfor

 Bewerking kaart van auteur:Hddty, CC BY-SA 4.0  via Wikimedia Commons

Waropen - uitsnede Geologische Overzichtskaart Nederlands Oost-Indischen archipel 1927 CC-BY-SA Utrechts Archief

Bemanningsleden en Papoea vrouwen aan boord van een schip dat een bezoek brengt aan Paradoi 1925-1935. CC-BY-SA TM-60033427  NMVW.

Het gebied dat Waropen wordt genoemd bevindt zich langs de oostkust van de Geelvinkbaai ruwweg tussen de eilanden Nau en Kurudu. Het gebied is van oudsher in tweeën te verdelen, namelijk in Beneden-Waropen, dat tussen het eiland Nau en het dorp Koweda is te vinden, en Boven-Waropen dat tussen Koweda en het eiland Kurudu in ligt.

De Waropenkust kenmerkt zich door een ongeveer 15 kilometer brede strook mangrovemoeras, aan de noordkant begrensd door de zeer ondiepe zee, aan de zuidkant omgeven door primair regenwoud. Dit gehele gebied loopt qua hoogte licht af naar de zeezijde en wordt doorklieft door vele kleinere en grotere modderige rivieren. Het is langs deze rivieren dat zich de traditionele dorpen bevinden.

Het gebied van Beneden-Waropen wordt bewoond door de Waropen, een etnische groep van ongeveer 10.000 zogenaamde Kustpapoea's, die tot voor kort leefden van jacht, visvangst en tuinbouw. De kustpapoea's zijn bevolkingsgroepen die zich in de loop der eeuwen hebben vermengd met niet-papoease Austronesische groepen. Waropen hebben vaak contact gezocht met andere groepen kustpapoea's in de baai, met wie zij handel dreven, bruiden uitwisselden, oorlog voerden en van wie zij slaven roofden. Naar eigen zeggen hebben de Waropen weinig contact met de zogenaamde binnenlandpapoea's, die leven in het achterland en in Boven-Waropen. Hier vindt men etnische groepen als de Bauzi, Demba, Sauri-Sirami, Kofei en andere.

De Waropen hebben hun paalwoningen altijd gebouwd aan riviermondingen om diverse redenen. Ten eerste is het een veilige plaats omdat je je vijanden kunt zien aankomen. Ten tweede heeft men om hygiënische redenen graag huizen boven stromend water zodat het water het huisvuil wegvoert van de woningen. Ten derde ligt een huis aan de rivier strategisch tussen de wateren waar de mannen vissen, en het land achter het mangrovebos waar de vrouwen in de tuinen werken.

Waropeners kenmerken zich door hun artistieke houtsnijwerk waarmee men prauwen, gebruiksvoorwerpen en ook wel huizen placht te bewerken. De Waropen hebben dan ook veel kennis van diverse houtsoorten. De kunst van het ijzersmeden kent men niet, ijzeren voorwerpen worden betrokken van rondtrekkende Biakkers. Huizen zijn van hout en traditioneel gebouwd op palen in het water. De daken worden gemaakt van bladeren. Een Waropenhuis heeft een grote centrale ruimte van voor naar achteren met aan weerszijden 2x2 of 2x3 kamers. Meestal bewoont één gezin een kamer. De keuken is achter het huis, vaak is er voor het huis een galerij. Vervoer vindt veelal over water plaats, met behulp van prauwen.

Prauwen worden gehouwen uit boomstammen, en er zijn verschillende soorten: 1. prauwen zonder uitleggers, deze zijn geschikt om door kleine riviertjes onder de bomen te peddelen, 2. prauwen met uitleggers, deze worden gebruikt om op zee te varen en tegenwoordig zit er vaak een buitenboordmotor achter. 3. speciale grote, versierde prauwen die worden gebruikt voor oorlogvoering, grote feesten, wedstrijden en handelstochten.

In Beneden-Waropen vonden we ongeveer 50 jaar geleden van west naar oost de volgende dorpen: Waren, Sanggei, Paradoi, Mambui, Nubuai, Woinui, Risei-Sayati en Wonti. Waren bestaat nog, de dorpen Sanggei, Paradoi, Mambui, Nubuai en Woinui zijn samengevoegd en verplaatst naar het nieuwe Urei-Faisei dat een kilometer of 12 ten oosten van Waren aan de kust ligt. Van het dorp Risei-Sayati zijn een aantal clans verhuisd naar het binnenland, naar de nieuw gestichte dorpen Bokadaro en Odase. De bewoners van Wonti zijn samengevoegd met de Demba en bewonen nu de dorpen Demba en Koweda. Het dorp Wonti bestaat niet meer hoewel het nog op veel kaarten voorkomt. Wiki

Waropen paalwoningen. PKN diapositief DSC_8066

Mamboei (Mambui) Waropenkai. PKN diapositief DSC_7684

Drie fotoafdrukken collectie Mahler - Papoea's van het achterland van Waropenkai:

Papoea's van het achterland van Waropenkai. Diapositief PKN DSC_7652b

Mannen van het achterland van Waropenkai. Diapositief PKN DSC_7656

Wonti  (Waropen) 1954-55. Fotoafdruk Jan Arie van der Hoeven, gouvernementsarts.

Portret van een Baoedi met kasuarisbeen door de neus en een hoofdtooi van kasuarisveren. Beneden Waropen 1950. Nationaal Archief   Publiek Domein

Een Basadi. (mogelijk dezelfde stam beduidend als bij de foto hiervoor, de Baoedi bij wie de krans Kasuarisveren in plaats van naar achter voorover over het hoofd hangt) PKN diapositief DSC_8025

Waropeners met clanversiering. Fotoafdruk C. Kruikemeier.

Meisje met traditionele tatouage. Waropen Noeboeai - Nubuai 1937. CC-BY-SA TM-10008826 NMVW

Yapen (Japen). Uitsnede Geologische Overzichtskaart Nederlands Oost-Indischen archipel 1927 CC-BY-SA Utrechts Archief

Papoea's in prauwen bij het paaldorp Pom, Japen (Yapen). A Person 1905-1914 CC-BY-SA TM-ALB-0198-46 Collectie NMVW

Kampong Karowari eiland Yapen. PKN diapositief DSC_8031

Ambai Yapen. Diapositief PKN

Kampong Parau Yapen. PKN diapositief DSC_8028

Fluitspelende jongens bij Ansus Yapen. PKN glasnegatief DSC_7654

Overzicht kampong Ansus Yapen. PKN diapositief DSC_8034

C. Kruikemeier, verpleegkundige 1951-1954, Nederlands Nieuw-Guinea.

Afdrukken Yapen:

Gezicht op Ansus Yapen. Fotoafdruk C. Kruikemeier

Gezicht op Ansus Yapen. Fotoafdruk C. Kruikemeier.

Ronsiepi (Ronsipi) op voorgrond, Ambai op achtergrond. Fotoafdruk C. Kruikemeier

Serui en Ansus, Yapen. Foto-album C. Kruikemeier

-Een nieuwe prauw* wordt naar zee gebracht

-Serui Laut

-Kampong Ansus met kerk op de achtergrond

* Een prauw op het droge, door mensen van Wonti gemaakt en binnen gebracht ter verloting ten bate van het evangelisatiefonds. Ressort Waropen. Foto dr Leiker (Kamma 1953).

Twee mannen rustend in hun prauw. PKN collectie negatief L&V-5-020

Man staand bij zijn prauw. Diapositief F.C. Kamma.

Papoea's bezig met de bewerking van de onderdelen van een prauw-voorsteven. Diapositief PKN L&V-3-023

Prauwversieringen op het eiland Yapen, miniatuurprauw en Korwar. PKN negatief DSC_7651

Langs zijde van de K.P.M. (Koninklijke Paketvaart Maatschappij) boot te Seroei (Serui) Yapen 1954. PKN diapositief DSC_7865

Langs zijde van de K.P.M. (Koninklijke Paketvaart Maatschappij) boot te Seroei (Serui) 1954. PKN diapositief DSC_7866

Smeden te Ariepi Yapen. PKN negatief DSC_7661

Prauw, Biak 1955.  NNG 55-56 - diapositief 035 A .J. Oostenrijk. 

Biak 1944. Diapositief Louis Rapmund

Noeboeai (Nubuai) Waropen 1961:

Kameri Numfor 1961:

Papoea's van de Waropen. G.J. Held 1947

SCHOUTEN- EN PADAIDO-ELANDEN

Feuilletau de Bruyn 1920

KORERI

MESSIANIC MOVEMENTS IN THE BIAK-NUMFOR CULTURE AREA

F.C. Kamma 1972

KRUIS EN KORWAR

Een honderdjarig vraagstuk op Nieuw Guinea

F.C. Kamma 1953

Overige beeldcollecties provincie Papua: