Dia's en foto-afdrukken Kees van Kessel, pater MSC te Atsj en Basiem 1956-1959 III
Ceremoniële evenementen en bijzondere gebruiken
Nieuw mannenhuis
K389 Bouw van een nieuwe jeu (jö). Sagobladeren als eerste vloerbedekking
K390 Bouw van een nieuwe jeu (jö)- overzicht van het werk
384 Het kappen van een pilaar -(josé-bisj). Dit exemplaar heeft een bijl in top
20233 K392 De beelden worden via het dak naar binnen gehesen
K393/BD-216-149 Drie palen staan in het huis geplant, door de vloer heen.
20233 K395 Het dak wordt gelegd; in twee uur tijd is het 30 meter lange huis dicht.
20220 Serie KII-399 Vandaag mogen de vrouwen het nieuwe huis inwijden cq indansen met de zogenaamde 'billendans'
K402/BD-216-064 Drie oudere vrouwen met hun versieringen. (inwijding nieuwe jö)
20233 K258 K259 Nieuwe jö (en nieuwe mensen?) van Kaimo
Rouwceremonieel en lijkbezorging
K277 Een lijk ligt opgebaard naast een stapel afbetalingen
K471/BD-216-171 Praalgraf of lijkenstelling in Biwar. Alleen de grote oorlogsaanvoerders worden zo bijgezet. Het lijk vergaat hier, in de boomschors gewikkeld. Daarna wordt de kop alleen bewaard en de rest ter plaatse begraven.
BD-216-138 Lijkstellage voor een zojuist gestorven vrouw. De voetzolen in de om haar heen gerolde mat nog zichtbaar.
K1240 Na het wassen worden schedel, kinnebak en halswervel nog enige tijd aan zon en insecten blootgesteld boven op het platform.
(1236) Een broer of zwager van de overledene klimt op de gammele stellage en opent enigszins de lappen boomschors waarin het lijk gewikkeld ligt. (1237) Hij pakt alleen de schedel eruit. Andere mannen moeten het halfrotte gevalletje voor instorten behoeden. (1238) Hierna wordt de schedel goed uitgespoeld in een rivier, evenals de onderkaak en atlaswervel.
Diapositief BD-216-201 Man rustend op voorouderschedel
BD-216-197 Jonge knaap met voorouder-schedel op de borst
K1008. Op deze foto staat men gewapend, maar dat gebeurt uiterst zelden. De schedels zijn ter verdrijving van boze geesten
Steeds vaker wordt het lichaam begraven in een groeve, naast het mannenhuis.
K1443 Bij rouw worden bezittingen van overleden dikwijls kapot geslagen en voor het huis neergesmeten
1555. Het schild (no. 1545) is evenals de trom (no. 1443) kapot geslagen en vertrapt, en wordt omgekeerd op het graf gelegd; pijlen worden er kruiselings overheen gestoken.
1556. En zo wordt het graf voorlopig achtergelaten. Later wordt het weer geopend en wordt de schedel eruit gehaald
Toedracht van 1270-1273: In het bewuste dorp was een feest, waarbij heel plotseling een van de gasten vermoord werd. De andere gasten vluchtten meteen weg en kwamen het mij vertellen. Ik ben toen onmiddellijk het feit gaan verifiëren, en het lijk gaan opsporen; dit deed ik met roeiers van Basim, maar moest onderweg langs het getroffen dorp, dat uiteraard niet meer te 'houden' was, met het gevolg van de hieronder genoemde en getoonde wraakoefening.
-1270. hier ligt het lijk van mijn vermoorde vriend Kawot uit Büpis; het hoofd is bijna van de romp gescheiden.
-1271. De hut waarin de moord geschiedde gaat in vlammen op; de moordenaars inclusief het gehele dorp waren onmiddellijk gevlucht.
-1272. Ook de andere hutten gaan eraan; slechts twee minuten een laaiende vuurzee, en dan is het gebeurd.
-1273. Ook de prauwen zijn door het benadeelde dorp kapot geslagen en van de hutten staan nog slechts wat rokende stokken overeind. (In 2 dagen tijd had men later weer een nieuw 'dorp'.
Verslagen vijanden, oorlogstrofeeën
K316 Oorlogstrofee van 25 koppen
Knipsel ingeplakt in een van de fotoboeken
Bisj ceremonieel
K1025/BD-216-176 De staande man gooit een wolk kalk tegen de boom. Op die plek krijgt de boom een paar 'rokjes' van sagovezel.
K1026 op die plek krijgt de boom een paar rokjes van sagovezel
20223 Serie KV-1515 Het eerste kappen van de steltwortels
K1519 BD-216-229 De bisjboom ligt geveld en wordt uit het bos gesleept door de dikke modderbrij.
K1033/BD-216-178 Bisj - het vervoeren van de boom in het bredere water van de Ewta achter Otsjanep
20223 Serie KV-1528 De vloot vaart nu met de bomen terug
BD-216-080
1036 (...) bij het dorp aangekomen klontert men tegen elkaar want de vrouwen staan klaar hen een warme ontvangst te bezorgen met pijl-en-boog (stompe punten), speren, stokken en brokken hout gaan ze straks de mannen te lijf
K1039/BD-216-142 Als de prauwen bijna de wal raken springen de vrouwen te voorschijn en trachten hoe dan ook het lossen van de bomen te verhinderen. Dit is symbolisch. In de bomen worden de doden uitgebeiteld die later tijdens het eigenlijke bisjfeest uitgedreven worden. Toch wil men de dierbaren zo lang mogelijk bij zich houden, dus houdt men de bomen tegen.
BD-216-144 Gevecht met de vrouwen bij de aankomst van de bisj-bomen
K707/BD-216-140 Twee vrouwen springen met speren te water en duwen de prauwen terug.
K1535/BD-216-080 Het gevecht is in volle gang.
K1531/BD-216-145 Aankomst van de bisj-bomen. De mannen krijgen bijna geen kans de bomen aan land te brengen.
K716/BD-216-137 Overzichtsfoto vanuit de jö genomen. De bomen worden neergelegd.
K717 ....en men tromt en zingt er rondom heen, enige minuten lang.
K720-726. Iedere clangroep heeft zijn eigen paal. Op opname 720 overleggen de clanhoofde welke doden uitgebeiteld moeten worden als representen van alle recente doden.
Een ander probleem is: wie moet nu weer de dewen (de heldendaden) uitspreken (voor iedere paal een ander), terwijl de eerste slag valt voor het uithakken van de figuren. Dit gaat min of meer theatraal-gedwongen zodat er wederom vechtpartijtjes uitbreken (soms menens) in de mensenkluwen.
K722. Een man heeft zich tenslotte op de schouders laten zetten en spreekt nu zijn heldendaden uit.
K726 (boven) Hier zit de volgende 'dewenspreker' te paard
Wanneer alle bomen besproken zijn begint men meteen met het ruwe uitkappen van de figuren.
20235 K741-743 Voor de avond valt ziet men reeds bovenstaande resultaten.
K740 (niet afgebeeld): Slechts één man is eigenlijk de beitelaar (auctor intellectualis) en geeft aanwijzingen wanneer een ander hem aflost.
K741: Vanaf het middaguur heeft men ononderbroken doorgewerkt.
K742: De menselijke contouren zijn reeds goed te onderscheiden.
K819 De voetstukken van de palen bestaan uit een versierde en bewerkte miniatuurprauw.
K821 Het binden van de palen.
20221 Serie KIII-812
20235 K815
810 811 812 Nu komen de bisjpalen naar buiten
Prauwenrace
Diapositief BD-216-204
Vlootshow
K957/BD-216-184 Met een groep prauwen en een Franse filmploeg op twee vlotten van Basim naar Buepis - Een vloot van bijna 100 prauwen waaiert langzaam de kali in - zover het oog reikt zie je ze keurig in formatie uitvaren.
K995 Vlootshow
K999 vlootshow. Geënsceneerde ontmoeting met een vreemd dorp. Opgenomen te Basim.
K960 Vlootshow. Met een groep prauwen en een Franse filmploeg op twee vlotten van Basim naar Buepis - Ze stoppen in een zij-kali en slaan met de handen of met de spanen tegen de zijkant van de prauwen.
BD-216-143
Maskerfeest
551-573. Reportage van het maskerfeest.
Er zijn twee soorten maskers: het bijenkorfmodel heet 'boenmar' en is hoofdzakelijk attribuut van een (uitdrijvings-)feest voor de jongens. De andere twee, 'jipae-ndet' genaamd, zijn meer sacraal. De bedoeling van de maskers en de optocht is (in het kort gezegd): een dodenherdenking en schimmenuitdrijving.
K318/BD-216-095 Boenmar maskers bij het doopfeest in Jow. Allen dragen een rode feestband om het voorhoofd.
BD-216-094 rechtsboven Kees van Kessel met Koeskoesmuts en bezweringsschelp (de paarlemoeren binnenzijde van bv de nautilusschelp om boze geesten mee te weren)
Op de dag van het maskerfeest worden de maskers die tevoren gereedgemaakt zijn (zie K 467-469) geverfd, versierd, en van 'rokken' voorzien.
K561/BD-216-092 Rondom de maskers wordt bijna aan één stuk getromd.
K572/BD-216-097 Een van de jipae-maskers in het volle blitz-licht van Sten Bergman
K328/BD-216-098 Close-up van een der koppen.
Schildenfeest
BD-216-210 Nieuwe schilden
1058. Op de randen van de figuren wordt zwartsel aangebracht. 1059. Het schild wordt aan weerszijden met vezelkwasten behangen. 1060. Enige mannen aan het verven.
Beschildering van een schild. Erfgoedcentrum Sint Agatha AR-P027 20171-4
Schilden, eten en mensen. K310
Nieuwe schilden worden tentoongesteld voor de vrouwen. K312/BD-216-212
Geboortefeest
Adoptieritueel
De nummers 905-933, 963-980 en 954-960 zijn een reportage van het 'Geboortefeest', dat gehouden is te Basiem in september 1959. Het ritueel stelt een symbolische hergeboorte voor van volwassenen uit nieuwe ouders. De bedoeling is de sociale relaties in het dorp of tussen de dorpen onderling te versterken. De foto's zijn opgenomen tegelijk met de verfilming door de Franse filmexpeditie van Pierre Gaisseau. De nummers 905-917 zijn opgenomen in een gezinswoning, waarvan men voor die gelegenheid het dak gedeeltelijk afgeschoven had om meer licht te hebben. Normaal is een huis half donker. Bij dit feest werden twee mannen en twee vrouwen 'herboren'.
-In de gezinswoningen worden de geadopteerde personen opgesierd: een zeer bewerkelijke tooi van sagovezels. (905)
-Alle vrouwen en meisjes helpen met touwdraaien (908)
-Minstens een uur liggen de 'feestelingen' aldus op de tapijten...(909)
-De jongens hebben zich reeds versierd, en wachten.
De voorouder-schedels (als...slaapkussen!) liggen ook overal verspreid. (911)
-Ook de mannen hebben zich allemaal opgesierd, vooral witte vogelveren. (916)
-Laatste inspectie van het kapsel. De man is klaar voor de hergeboorte. (913)
-Een huis vol nijvere handen.
Kinderen en dieren scharrelen ertussendoor. (915)
-De papillotten en strengen zijn bijna klaar. (907)
-Visnetten en sagotassen en waterkokers vormen het gewone decor. (914)
-In het clanhuis maken ze een 'baarhuisje', heel provisorisch, van stokken en klapperbladen. Op de voorgrond zitten de boorlingen klaar. (918)
-In deze tent komt nu een 'levende vloer' van mannenlijven. (923)
-De aanstaande pleegvader houdt de sago-tang van zijn adoptiefkind vast (een vrouw).
Een ander de boog van een mannelijke kandidaat. (918)
-Een van de 'boorlingen' in vol ornaat: kettingen van witte pitjes en van torrenkopjes erbij, en stukken paarlemoer. De andere vrouwen zijn met kalk beschilderd. (920)
-Ingetogen (quasi levenloos) betreden ze nu het clan-huis, waarin alleen de mannen en ongetrouwde jongens verzameld zijn.
-De boorlingen zijn nu ondertussen al op de been. + Sagostaven worden aangedragen.
-Iedereen moet gaan zitten, alleen het middenpad blijft vrij. (937)
-De nieuwgeborenen gaan nu aan alle aanwezigen eten geven. Ze lopen alle rijen af. (939-943)
-De vrouwen en meisjes staan buiten te wachten. Allen zijn feestelijk opgeschilderd.
-Enkele meisjes apart: de strepen en punten zijn aangebracht met kalk. (944)
-De kinderen komen nu het clanhuis binnen, en er vormt zich een stoet. Achter de meisjes komen de vier nieuw-geborenen. (945)
-De nieuwe vaders en moeders gaan op een rij staan tussen de mannenlijven. (925)
-De boorlingen beginnen tussen de benen van de nieuwe ouders door te kruipen (van achteren). (926)
-De boorlingen liggen geheel muisstil, en ingepakt in de sagovezels van hun hoofdtooi en van de tjawats. (932)
-De derde komt te voorschijn. - Alles gaat in volle ernst, en in stilte! (968)
-Hier liggen er drie al 'geboren' onder de hoede van de vroedvrouwen. (933)
-Men ziet hier de voorste vrouw haar tjawat losmaken (963),
-en deze over de boorling neerspreiden (964)
-Geheel bedekt komt deze dan te voorschijn , en... (965)
-Nu worden ze bedolven onder een grote hoop jonge sagobladeren, zijnde de 'vliezen'! (1263)
-Na enige ogenblikken worden deze vliezen zeer voorzichtig geopend.
-Bij de voorste ziet men een rotan om de buik, met loshangend eind bij de navel. (973)
-Men legt die 'rotan' op een bijlsteen, en snijdt met een schelp. (974)
-Langzaam zijn de boorlingen wakker (=levend) geworden en worden nu op de armen van alle aanwezigen genomen. (1264)
BD-216-334 adoptiefeest Basim
BD-216-360 Adoptiefeest
BD-216-361 Adoptiefeest
K1011/BD 216-268 Cineast Pierre Dominique Gaisseau* bij zijn 'moeder' en 'broertjes'.
Ad 1011. Iedere vreemdeling die wat langer in het dorp verblijft, wordt meestal in een bepaalde familie opgenomen. Dit gebeurt door het (rituele) borst-zuigen bij de pleegmoeder.
*Zie ook Jan Sneep II
K1015 Het borst-zuigen bij de pleegmoeder
Huwelijksplechtigheid
20223 Serie KV-1293 Huwelijksplechtigheid - Het meisje wordt op de schouders van een oom genomen
-1295. De jonggetrouwden naast elkaar bij hun nieuwe stookplaats. De bovenbenen rusten op elkaar. Straks geeft ze voor het eerst sago aan haar man.
-1296. Het tweede stel. Eerst wordt het meisje opgesierd in haar woning.
-1290. en ze krijgt voor het eerst een schaamgordel aan.
-1298. Idem als 1293. Ze houdt hier zelf een stenen bijl vast.
-1299. Idem
-1300. Idem als 1294. Achter haar wordt de jongen aan de hand geleid.
1301. De bruidsschat gaat naar binnen.
1302. Verlegen zitten man en vrouw naast elkaar.
Varkensfeest
20236 Varkensval en slachterij in het sagobos 1
20236 Varkensval en slachterij in het sagobos 2
20219 Serie KI-237-238-207 Wijze waarop een varken geslacht wordt - Varkensschedels Otsjanep
K792 Het verzamelde feesteten: varkens, sago, sagowormen etc.... Varkensfeest Massin (Awyu)
20221 Serie KIII-794 Pater van de Velden legt tabak op een van de varkens - Varkensfeest Massin (Awyu)
K207 Restanten van smulpartijen, varkensschedels te Otsjanep
Garnalenfeest
20233 K204 K202 Otsjanep. Alle vrouwen komen thuis, met bergen (kleine) garnalen
20233 K203 K205 K206 typische zakvormige fuiken
Etnografica
20219 Serie KI-124 Bewerking van een prauwvoorsteven. Een specialist aan het werk.
20219 Serie KI-190 De prauw wordt altijd goed verzorgd
Diapositief BD-216-185
K148 Gezicht op de rivieroever te Atsj
Serie KIV-1070-1072 hoe het vel op een trom gespannen wordt
-1070. Bij een vrouw wordt bloed afgetapt door inkervingen in het been.
-1071. Ze vertrekt het gezicht van de pijn en moet haar man vasthouden. Het bloed wordt opgevangen in een schelpje.
-1072. Een nieuwe trom wordt met leguanenvel bespannen
Erfgoedcentrum Sint Agatha AR-P027 20171 Trommel (tifa)
BD-216-405
BD-216-398 Drummende mannen Jö Basim
BD-216-396 en BD-216-397 Mannen beitelen aan de bisjpalen in de Jö
20235 K799 Werk aan de bisjpalen in een uitbouw van de jeu (jö)
20221 Serie KIII-817 De prachtige palen tegen de bewolkte hemel
20222 K1029 Bisjpalen van Otsjanep 1959
De bisjpalen zijn overeind geplaatst om er een foto van te maken. Erfgoedcentrum Sint Agatha AR-P027 20171-7
Erfgoedcentrum Sint-Agatha AR-P027 20171
K273/BD-216-136 Versierde steunpalen in het vrijgezellenhuis (Jasü).
K272/BD-216-147 Versierde steunpalen in het vrijgezellenhuis (Jasü).
Vervallen initiatiehuis met typische nokbalk -Emak Cem- diapositief BD-216-130
Nokbalk van initiatiehuis -Emak Cem-diapositief-BD-216-128
K615/BD-216-134 Tegen de wand van het huis staan of hangen poppen bij wijze van gedachtenis aan overledenen
K617 Standbeeld voor een overleden grootheid
K1373/BD-216-131 BINOET-palen (slangen) met voorouderfiguur op de kop. (Zoals BISJ-ritueel)
Diapositief BD-216-126
Diapositief BD-216-133 Man met roeispaan
20234 K358 Roeispanen
BD-216-132 Pagaai bladen
20219 Serie KI-355 Speren
Diapositief 20219 Serie KI-356 Speren
20219 Serie KI-359 Serie trommen
20219 Serie KI-360 Serie trommen
Etnografica Asmat vliering 20219 Serie KI-353 Van Mourik stelt de speren op
20219 Serie KI-216 Drie koppen van bisjpalen - Omandesep
20219 Serie KI-217 Bisjpalen van opzij, met ajour bewerkte uitsteeksels -(bisj-tsjemen)
K182 Bisjpalen (dodenherdenkingspalen) en maskers op de 'vliering' van mijn huis.
K215 Juist voor een zware bui komt de nieuwe kap gereed. (Tsjenuar).
K159/BD-216-05 Een van de grote opperhoofden met neusversiering leunend op een trom - De vrouw houdt een sagoklopper vast - de jongen een pop
20239-1 Man met uitgestoken varkensbot als neusversiering (otsj)
Neusschelp (bipane)
20221 Serie KIII-680 2 Een detail van de vloot op weg met boomstammen voor een bisj-ceremonieel (671-676).
Kees van Kessel diapositief BD-216-299 Adoptiefeest Basim
Beeldcollecties Papua Selatan:
ASMAT:
MAPPI:
BOVEN DIGOEL: