Kleurendia's Asmat en Mappi jaren '50-'70.
Diapositieven cineast Piet ter Laag.
Piet ter Laag was een Nederlandse cineast en fotograaf die in de jaren vijftig actief was in Nederlands Nieuw-Guinea, toen nog een overzees gebiedsdeel van Nederland. Hij stond bekend om zijn indrukwekkende fotoreportages en documentairefilms waarin hij op een respectvolle en gedetailleerde manier de levenswijze van de Papoeavolkeren vastlegde. Zijn werk behoort tot de belangrijkste visuele bronnen over de Papoeaculturen uit die tijd.
Piet ter Laag filmend op de Julianatop. September 1959.
Paalwoningen aan de oever. Piet ter Laag diapositief 209-2-060
Asmat prauwen. Piet ter Laag diapositief 209-08-72
Asmatter luistert via de koptelefoon naar een geluidsband. Piet ter Laag diapositief 209-01-84.
Het leguanenvel wordt hierna met bloed en kalk aan de bovenrand van de nieuwe trom (tifa) heen vastgekleefd. De jongen steunt op een bamboe koker waar water in vervoerd en bewaard wordt. Piet ter Laag diapositief 209-01-089.
Om het vel te fixeren wordt gebruikt gemaakt van een gevlochten rotan ring. Piet ter Laag diapositief 209-01-92
Asmat man met krans van aan pennen in zijn koeskoesmuts gestoken kaketoeveren. Piet ter Laag diapositief 209-3-080
Asmatter met in het haar aangebrachte vlechten van plantaardig materiaal en een met zaden en veren versierd tasje op de rug. Piet ter Laag diapositief 209-2-073
Man uit de Mappi met paradijsvogel getooid. Piet ter Laag diapositief 209-3-083
Man van de Mappi met paradijsvogel-tooi, neusschelp en het hoofd omkranst met een dubbele rij nautilus-tussenschotten. Piet ter Laag diapositief 209-3-084
Man uit de Mappi getooid met paradijsvogel, jaarvogelveren, neusschelp en een ketting van hondentanden. Piet ter Laag diapositief 209-3-086
Diapositieven schrijver/journalist Anthony van Kampen.
Anthony van Kampen (1908–1991) had een sterke band met Nederlands Nieuw-Guinea, en in het bijzonder met het Asmat-gebied. Hij bezocht het Asmat-gebied veelvuldig, en gebruikte het als decor en inspiratiebron voor zijn literaire en journalistieke werk waarin hij zijn bewondering voor hun kunst, moed en gemeenschapszin tot uiting bracht. Hij had respect voor hun houtsnijwerk en spirituele beleving, die hij vaak als “oer”-authentiek beschreef, een ongekunstelde menselijkheid die volgens hem in de westerse wereld verloren dreigde te gaan. Tegelijkertijd keek hij vanuit een koloniale en paternalistische invalshoek: hij zag de Papoea’s als mensen die zich op de drempel van beschaving bevonden en “begeleid” moesten worden door westerlingen, waarmee dus zowel respect als superioriteitsdenken doorklonk in zijn werk.
Anthony van Kampen verdeelt tabak onder een groep Asmatters.
Asmat man met uitgestoken varkensbot als neusversiering (otsj). Anthony van Kampen diapositief 022
Asmat man met allerhande lichaamsversiering en een gevouwen mat (pir) onder zijn arm. Anthony van Kampen diapositief D4-009
Diapositieven J.M. Krosschell
Administratief Ambtenaar Kasuarinenkust (Afdeling zuid-Nieuw-Guinea) 11 oktober 1959 - 9 mei 1961. Beschrijvingen onder de afbeeldingen zijn door J.M. Krosschell zelf opgetekend.
Krosschell JM Nieuw-Guinea II 031
Pirimapoen 1959 eerste opname van de bestuurspost Pirimaoen aan de Cookbaai, de hoofdplaats van het exploratiegebied Kasuarinenkust en residentie van de fotograaf. De opname werd vroeg in de ochtend genomen maar is onmiskenbaar onderbelicht. Wil men toch graag weten wat er allemaal op staat: het grote gebouw is het huis van de bestuursambtenaar (de heer Maturbongs, mijn voorganger vertoont zich in de deuropening). Het tweede gebouw is de Scheepvaartbarak; voorts ziet men nog iets van de steiger. De werkers voor het vliegveld komen hier met prauwen aan uit de bivaks in de omgeving van de post.
Krosschell JM Nieuw-Guinea III 006 Serie Pirimapoen en omgeving okt./nov. 1959
De Hoofdbestuursassistent Maturbongs heeft de werkers nog het een en ander te vertellen. Dit wordt dan in het Maleis gedaan, veelal op bulderende toon en vele decibels hard, waarna een tolk van de politiegroep het vertaalt in het Asmats. Asmatters met petten en jasjes (liefst natuurlijk een uniformjas, maar gewoonlijk zonder broek....) kunnen alleen maar kepala's zijn. Zij staan ook altijd vooraan. Overigens stelt hun gezag niet veel voor, en wordt voornamelijk ontleend aan hun oorlogsleiderschap.
Krosschell JM Nieuw-Guinea III 009 Serie Pirimapoen (Pirimapun) en omgeving okt-nov 1959
De eerste opname van een serietje, opgenomen in de kampong Saman, gelegen aan de Cookrivier, ter gelegenheid van een maskerfeest, dat speciaal voor de "Franco-Dutch Filmexpedition" *) opgevoerd werd.
*) Zie Jan Sneep II
Krosschell JM Nieuw-Guinea III 016 Serie Pirimapoen (Pirimapun) en omgeving okt-nov 1959
De maskers zijn naar buiten gebracht en worden nu het dorp door geleid. Wat nu de hele betekenis van dit ceremonieel is, heb ik niet kunnen achterhalen, maar hopelijk komt er nog eens een kans om het eens alleen mee te maken.*)
*) Zie Kees van Kessel I
Krosschell JM Nieuw-Guinea III 019 Serie Pirimapoen (Pirimapun) en omgeving okt-nov 1959
Maskerfeest in Saman
Krosschell JM Nieuw-Guinea III 022 Serie Pirimapoen (Pirimapun) en omgeving okt-nov 1959
Maskerfeest in Saman.
Krosschell JM Nieuw-Guinea III 023 Serie Pirimapoen (Pirimapun) en omgeving okt-nov 1959
Maskerfeest in Saman
Krosschell JM Nieuw-Guinea III 024 Serie Pirimapoen (Pirimapun) en omgeving okt-nov 1959
Opnamen van zogenaamde bisjpalen. Deze palen worden uit één stuk gesneden in het kader van de voorbereiding van een sneltocht, waarop een aantal familieleden of dorpsgenoten gewroken zullen worden. Voorstellingen van deze vermoorde familieleden of dorpsgenoten worden in deze paal - vervaardigd uit het hout van een moerasboom, gekozen vanwege het bezit van plankwortels - onder de uitvoering van verschillende rituelen verwerkt.
Deze palen zijn afkomstig van Otsjenep, waar de eerdergenoemde filmexpeditie langdurig heeft gefilmd. Unieke opnamen zijn hier gemaakt, die over enige tijd gebruikt zullen worden bij de vervaardiging van een grote film, die ongetwijfeld ook in Nederland gedraaid zal worden, en die U zeker moet gaan zien. (zie Jan Sneep II)
Krosschell JM Nieuw-Guinea III 038b Serie Pirimapoen (Pirimapun) en omgeving okt-nov 1959
Voorouderschedel
Krosschell JM Nieuw-Guinea III 030b Serie Pirimapoen (Pirimapun) en omgeving okt-nov 1959
Het dorp Pirimapoen aan de Kaifem-rivier
Krosschell JM Nieuw-Guinea III 048 Serie Casuarinekust april-mei 1960
De bestuursambtenaar van Pirimapoen moet weer een inspectiereis -hier meestal een tournee genoemd - maken in zijn gebied.
Na het uitdelen van de orders voor de achterblijvers het zover dat de vele tourneespullen ("barang") bij elkaar gehaald zijn en op de ruggen van een aantal Asmatters naar de boot gebracht kunnen worden.
Een Asmatter van de Casuarinekust; op de achtergrond de Cookrivier. J.M. Krosschell diapositief Nieuw-Guinea II 027
Krosschell JM Nieuw-Guinea IV 009 Serie Casuarinekust aprilmei 1960
Op weg naar zee zien wij op de Fajitrivier nog deze vissende vrouwen. Men vist hier voornamelijk op zeer kleine visjes en garnalen, die gevangen worden in fuiken; deze netfuiken worden bevestigd aan een in het water geplaatst staketsel.
Krosschell JM Nieuw-Guinea IV 006
De boot heeft het anker uitgeworpen en al gauw komen er prauwen aan met vrouwen, die vruchten, vis en sago willen ruilen (tegen rode textiel en tabak).
Krosschell JM Nieuw-Guinea IV 008 Serie Casuarinekust april/mei 1960
Zie boven
Krosschell JM Nieuw-Guinea IV 003
Wij zijn bij de eerste nederzetting aan de Kronkelrivier aangekomen; groot is de belangstelling niet, want men is nog steeds bang voor de blanke, waarvan men gelooft dat hij een teruggekomen voorouder is. Enkele belangrijke figuren hebben voor de gelegenheid gauw even een broekje aan gedaan, waar men overigens helemaal niet op gesteld is. (onderbelicht).
Krosschell JM Nieuw-Guinea IV 001
De volgende dag bezoeken wij het tweede dorp aan de Kronkelrivier, genaamd Sinagap. Hier probeert men nog iedere keer de aanmaning van het Bestuur, de doden niet meer in het dorp voor de huizen op te baren, maar in het bos, te ontduiken. Men kan zich voorstellen wat het resultaat is wanneer vlak voor ieder huis een vier tot vijf dodenstellages, met lijken in alle stadia van ontbinding, staan.
Krosschell JM Casuarinekust: lijkenstellage / dodenstellage.
Krosschell JM Nieuw-Guinea IV 012
Biejepies aan de Fajitrivier. Tegenwoordig Buepis, Zegwaard 1954: Buwepiets.
Krosschell JM Nieuw-Guinea IV 021
En hier ziet U een Asmatter -met zijn prauw- ten voeten uit. Natuurlijk staat er een laagje water in!
Krosschell JM Nieuw-Guinea IV 011
Het jongelingenhuis in Basiem (Basim). Deze huizen komen maar in enkele dorpen voor. Ze zijn strikt "taboe" (verboden) voor vrouwen.
Krosschell JM Nieuw-Guinea IV 017
Een aantal meisjes van Basiem (Basim) probeert met netten bij het opkomende water wat visjes en weekdieren te verschalken. Een pittoresk karakter verlenen de kokosnootpalmen ("klapper") aan de nederzettingen; men treft ze in alle oude dorpen aan.
Krosschell JM Nieuw-Guinea IV 014
Hogerop aan de Fajitrivier treffen wij nog enkele dorpen aan die kunnen bogen op de aanwezigheid van zogenaamde boomhuizen. Wanneer men goed tuurt ontwaart men ook nog wat trappen. Wij kunnen U verzekeren dat het beklimmen en afdalen een jarenlange training vereisen!
Krosschell JM Nieuw-Guinea IV 022
Fajitrivier boomhuizen
Krosschell JM Nieuw-Guinea IV 019
Aan de Ewtarivier ligt het grootste dorp, namelijk Otsjanep (Ocenep), met circa 1100 zielen. Het zijn gevreesde koppensnellers, maar men kan hier ook prachtige stukjes houtsnijwerk vinden.
Krosschell JM Nieuw-Guinea IV 029b Serie Casuarinekust (Kasuarinenkust) april/mei 1960: Ocenep
Krosschell JM Nieuw-Guinea IV 027 Serie Casuarinekust (Kasuarinenkust) april/mei 1960: Man van Ocenep
Krosschell JM Nieuw-Guinea IV 028b Serie Casuarinekust (Kasuarinenkust) april/mei 1960: Vrouw uit Ocenep
Krosschell JM Nieuw-Guinea III 050 Serie Casuarinekust april-mei 1960
Laatste blik op de bestuurspost Pirimapoen, die onder leiding van de bestuursambtenaar Krösschell werd opgezet met ter plaatse verkrijgbare materialen. Links midden is nog een deel van het aluminium huis van de zendingsarts van Pirimapoen te zien.
Diapositieven piloot Henny van de Kerkhof
Piloot Henny van de Kerkhof in een Piper Navajo Pa-31, ca 1976
Asmat d1s2- 043b
Asmat vrouwen staand in hun prauw. DII -046b
Beeldcollecties Papua Selatan:
ASMAT:
ASMAT / MAPPI:
ASMAT / MAPPI / BOVEN DIGOEL: